Hoe de Earthrise foto het milieubewustzijn in gang zette

Op 24 december 1968 stuurden de astronauten van de Apollo 8 missie de allereerste foto van de aarde terug, gezien vanuit de ruimte, en niemand kon toen vermoeden wat dat unieke beeld bij de mensen 'thuis' zou losmaken. 

Op de foto, genomen door William Anders, lijkt de Aarde, half door de zon belicht, op te komen van achter het barre kleurloze levensloze bekraterde maanoppervlak. Tegen de inktzwarte achtergrond van het heelal is de aarde een mooie gemarmerde bal van blauwe oceanen en witte wolkenzeeën, heel kwetsbaar en eenzaam in de onmetelijke weidsheid van de ruimte. Daarmee is Earthrise een van de meest iconische foto's ooit en weerspiegelt het feit dat ruimtevaart, hoe technisch en soms overbodig beschouwd, een invloed uitoefent op hoe we over onszelf en onze plaats in het universum denken en hoe dat een paradigmeveschuiving teweeg kan brengen.

Zoals Maria Popova in haar blog over filosofie en wetenschap beschrijft, "wekte het opvallende beeld bij de mensheid een gedeelde en ongekende tederheid op voor deze planeet die we ons thuis noemen. Het deed een nieuw ecologisch bewustzijn ontstaan dat de milieubeweging katalyseerde."

Dankzij Earthrise werd de mensheid eens goed met haar twee voeten op de grond gezet. Zoals The Conversation schreef in 2018 op de 50ste verjaardag van Earthrise zijn we een kleine planeet die rond een ordinaire ster draait, in een onopvallend sterrenstelsel tussen de miljarden die we kunnen waarnemen. Het beeld roept gevoelens van onbeduidendheid op - de aarde is alleen bijzonder omdat het de planeet is waarop we leven."

Hoe groot de economische kost van de ruimtevaart ook is, kan op die foto en nog een paar andere zoals 'a pale blue dot' geen prijs geplakt worden. 

Voor het eerst kon de mens zien hoe de aarde er vanop afstand uitziet en het overview effect ervaren, hoe uniek en belangrijk - voor ons - onze kleine planeet is in het donkere, levenloze (voor zover we tot nu toe weten) heelal dat danst naar de pijpen van de wetten van de fysica, terwijl op aarde de mens compassie voelt, naar vrede en verbondenheid verlangt, en de mysteries van ons bestaan wil doorgronden.

De mens kon ook voor het eerst letterlijk de begrensdheid van de aarde zien. De grondstoffen van de planeet zijn eindig en beperkt, drong eindelijk door. Je kan eruit graaien voor zolang de voorraad strekt, maar op is op. We moeten het doen met wat we hebben en er zorg voor dragen. 

Die boodschap is meer dan relevant vandaag, op Wereldmilieudag, 5 juni 2023. 

Lees ook meer over hoe we biodiversiteit moeten beschermen via het Kunming-Montreal Biodiversity Framework, enkele tips om water te besparen, het beschermen van 30% van de oceanen en de anti-ontbossingswet van Europa. Weinigen doen meer moeite dan Jane Goodall, die ik in 2022 tot mijn groot jolijt ontmoette, om onze planeet te beschermen en de mensen te laten zien hoe belangrijk, onmisbaar en mooi die is. Voedsel is een heikel punt in het licht van de 'eindige' grondstoffen, stikstof bijvoorbeeld, wordt in grotere hoeveelheden aangemaakt dan de planeet aankan. Wie dit conundrum nog verder wil uitspitten, kan op GondwanaTalks enkele bedenkingen lezen over vlees, droogte en de duurzame vleesindustrie in Argentinië. Of lees hoe minder bekende graansoorten, zoals fonio, een oplossing kunnen zijn voor lokale gemeenschappen in Afrika. Rond je dag af met het bemoedigende verhaal over een kleine kolibri dat inheems Amerikaanse grootmoeders aan hun kleinkinderen vertellen. 

Geschreven door Kathelijne Bonne, geoloog en bodemkundige, en is de bezielster van GondwanaTalks, een blog over natuur, klimaat, leven en planeet.

De Planeetzusjes is een initiatief van drie zussen uit Waasmunster, Oost-Vlaanderen.

Laatste artikels: